Bozorlar vahimada: Trampning tarif siyosati fond bozoridan 4 trillion dollarni yo'qotdi

AQSh prezidenti Donald Trampning savdo siyosatidagi keskin o'zgarishlari fond bozorida kuchli sotuv to'lqinini keltirib chiqardi. Retsessiya va beqarorlik qo'rquvi natijasida S&P 500 atigi bir oy ichida 4 trillion dollar qiymatini yo'qotdi. Yaqingacha Uoll-strit Trampning tashabbuslarini qo'llab-quvvatlagan bo'lsa-da, hozir investorlar vahima bilan aktivlarni sotmoqda.

Inqiroz kuchaymoqda: aksiyalar qulamoqda

Hafta boshida AQSh fond bozorlari shokka tushdi – davom etayotgan tarif mojarolari va federal hukumat yopilishi tahdidi aksiyalarni pasaytirib yubordi. Uchta asosiy AQSh indeksi sezilarli yo'qotishlarga duch keldi.

• S&P 500 18-dekabrdan beri eng yomon natijani qayd etdi.
• Nasdaq 4% ga qulab tushdi – bu 2022-yil sentabrdan beri eng yomon kunlik pasayishdir.

Tramp sukutda, HSBC ogohlantirmoqda

Vaziyat keskinlashayotganiga qaramay, AQSh prezidenti bozorlarning salbiy tendensiyalari haqida hech qanday izoh bermadi. Uning savdo siyosati AQSh iqtisodiyotini retsessiyaga olib kelishi mumkinmi – bu savol ochiq qoldi. Shu bilan birga, HSBC tahlilchilari AQSh fond bozori bo'yicha prognozini pasaytirdi, bunga tarif urushi keltirib chiqargan noaniqlik sabab sifatida ko'rsatildi.

Texnologik sektor bosim ostida

Texnologik kompaniyalar ayniqsa qattiq zarba oldi. Ularning aksiyalari yapon yenasi mustahkamlanishi va davlat obligatsiyalari daromadining oshishi tufayli bosim ostida qolmoqda. Investorlar Yaponiyada foiz stavkalari oshishini kutib, carry trade strategiyalaridagi pozitsiyalarni yopishni boshladi. Hozirgi beqarorlik AQSh iqtisodiyoti uchun jiddiy xavflarni tug'diradi. Agar vaziyat o'zgarmasa, global bozorlar yanada chuqurroq inqirozga yuz tutishi mumkin.

Carry trade'ning yechilishi 'Ajoyib Yettilik'ni qulatmoqda

Moliyaviy dunyo taranglikda muzlab qolgan: kapital o'tkazish bitimlarining (carry trade) buzilishi bozor sotuvlarining kuchli katalizatoriga aylandi. Arzon yapon yenasida qarz olib, yuqori daromadli aktivlarga sarmoya kiritish strategiyasi izdan chiqa boshladi. Investorlar beqarorlikdan qo'rqib, texnologik aksiyalarni – jumladan sun'iy intellekt bilan bog'liq eng yirik kompaniyalar ("Ajoyib Yettilik") aksiyalarini sotishga shoshilmoqda.

Siyosiy tartibsizlik vaziyatni yanada og'irlashtirmoqda

Noaniqlikni yanada kuchaytirayotgan omil – AQSh Kongressidagi inqiroz: Kapitoliyda qonunchilar budjet xarajatlari bo'yicha kelishuvga erisha olmayapti. Agar tomonlar kelishmasa, mamlakat qisman hukumat yopilishi bilan yuzlashadi, bu esa moliya bozorlaridagi vahimani yanada kuchaytiradi. Ammo bu hammasi emas. Xitoy dushanba kuni AQSh importiga javob tariflarini joriy qilishga tayyorgarlik ko'rmoqda, shu bilan birga Vashington ham bir qator asosiy metallar bo'yicha bojlarni oshirishni rejalashtirmoqda. Savdo urushining kuchayishi global fond bozorlariga bosimni yanada oshirmoqda.

'Qo'rquv indeksi' rekord darajaga chiqdi

Xavotirlar kuchaygan bir paytda, VIX (CBOE Volatility Index) – Uoll-stritning "qo'rquv indeksi" 2024-yil avgustidan beri eng yuqori darajaga yetdi. Investorlar bozor o'zgaruvchanligi yanada oshishiga pul tikmoqda, bu esa narxlarning qulashini yanada tezlashtirmoqda.

Fond bozorlari qulayapti: oxirgi bir yildagi eng katta pasayish

Dow Jones 890,01 punktga (-2,08%) tushib, 41 911,71 punktga yetdi;
S&P 500 155,64 punktga (-2,70%) qulab, 5 614,56 punktda yopildi;
Nasdaq Composite eng katta yo'qotishga uchradi – 727,90 punkt (-4,00%) pasayib, 17 468,32 punktga tushdi.

Texnologik kompaniyalar zarba ostida

Texnologik sektor eng katta zarbani qabul qildi – S&P 500 indeksidagi texnologik aksiyalar 4,4% yo'qotdi, bu indeksning 11 ta asosiy sektori ichida eng yomon natija bo'ldi.

O'sish aksiyalari ham bundan mustasno emas – ular bir kunda 3,8% pasaydi, bu 2022-yil sentyabridan beri kuzatilgan eng katta bir kunlik tushishdir.

Global bozorlar yangi inqiroz yoqasida

Fond bozorlaridagi beqarorlik yaqin kunlarda yanada kuchayishi mumkin. Savdo mojarolari, retsessiya tahdidi va siyosiy beqarorlik birlashib, yanada chuqurroq korreksiyani keltirib chiqarishi mumkin. Investorlar keskin savdolarga tayyor turishmoqda, biroq asosiy savol ochiq qolmoqda: bu pasayish qanchalik chuqur davom etadi?

Tesla qulayapti: 2020-yildan beri eng katta tushish

Tesla (TSLA.O) aksiyalari 15,4% tushdi, bu 2020-yil sentyabridan beri eng katta bir kunlik pasayishdir. Ilon Maskning kompaniyasi Hukumat samaradorligi departamentidagi ishdan bo'shatishlar hamda Maskning Yevropadagi o'ng qanot siyosiy kuchlarini qo'llab-quvvatlagani ortidan yuzaga kelgan janjal tufayli bosim ostida qolmoqda.

Ushbu voqea kompaniyaga bo'lgan ishonchga katta zarba berdi va avtomobil ishlab chiqaruvchining kelajagi borasida xavotirlarni kuchaytirdi. Yillar davomida tez o'sish kuzatilgan bo'lsa-da, Tesla hozirda o'z tarixidagi eng qiyin davrni boshdan kechirmoqda.

Kriptovalyuta bozori ham qizil hududda

Faqat an'anaviy kompaniyalar emas, balki kriptovalyuta bozori ham katta korreksiyani boshdan kechirmoqda. Coinbase (COIN.O) va MicroStrategy (MSTR.O) aksiyalari mos ravishda 17,6% va 16,7% tushdi, bu Bitcoin zaiflashishi ortidan yuzaga keldi. Investorlar global iqtisodiy noaniqlik va kriptovalyutalar bo'yicha qattiqroq tartibga solishlar fonida raqamli aktivlarni ommaviy ravishda sotishmoqda.

Delta Air Lines ogohlantirmoqda: foyda qisqarmoqda

Aviatsiya sektori ham muammolardan qochib qutula olmadi. Delta Air Lines (DAL.N) o'zining birinchi chorakdagi foyda prognozini yarmiga kamaytirishga majbur bo'ldi. Ushbu e'lon ortidan kompaniya aksiyalari 14% tushib ketdi.

Kompaniya bosh direktori Ed Bastian AQSh iqtisodiy beqarorligi o'sib borayotganini asosiy omil sifatida ko'rsatdi. Ushbu bayonot investorlar orasida qo'rquvni yanada oshirdi va AQSh iqtisodiyoti kutilganidan oldin retsessiyaga kirishi mumkinligi haqidagi xavotirlarni kuchaytirdi.

Siyosiy inqiroz vaziyatni yanada og'irlashtirmoqda

Vashingtondagi siyosiy noaniqlik investorlar e'tibor markazida qolmoqda. Qonunchilar federal hukumatni moliyalashtirish bo'yicha kelishuvga erishishga harakat qilmoqda, chunki byudjetning qabul qilinishi kechiksa, bu fond bozorlari uchun yangi beqarorlik to'lqinini keltirib chiqarishi mumkin.

Yana bir xavf omili chorshanba kuni e'lon qilinadigan AQSh inflyatsiya hisobotidir. Bozor ishtirokchilari kutilganidan yomonroq natijalarni kutishmoqda, bu esa Federal Rezerv tizimi ishini yanada murakkablashtirishi mumkin.

Moliyaviy tengsizlik: Boylar boyiyapti, kambag'allar esa yo'qotmoqda

Barcha bu notinchliklar fonida Sent-Luis Federal zaxira bankining 2024-yil iyul oyidagi hisobotida amerikaliklarning moliyaviy farovonligi orasidagi tafovut yoritildi.

AQSh aholisi orasidagi eng past 50% faqatgina barcha korporativ aksiyalar va fond aktivlarining 1% ulushiga ega;

Biroq, eng boy 10% fuqarolar aksiyalar bozorining 87% nazorat qiladi.

Bu nomutanosiblik beqarorlikni yanada kuchaytiradi: yirik investorlar inqirozdan chiqish uchun kutish imkoniyatiga ega bo'lsa, o'rta va quyi sinf asosiy yo'qotishlarni boshdan kechiradi, bu esa ijtimoiy keskinlikni oshirishi mumkin.

Ikki yillik ralli tugadi

Fond bozori 2023 va 2024-yillardagi ta'sirchan ralli ortidan keskin korreksiyaga uchrayapti. S&P 500 so'nggi ikki yil ichida 20% dan ortiq barqaror o'sishga erishdi, bu asosan texnologik gigantlar hisobiga yuz berdi. Ammo 2025-yilda vaziyat keskin o'zgardi: Nvidia (NVDA.O) va Tesla (TSLA.O) kabi yetakchi kompaniyalarga kuchli bosim o'tkazilmoqda, bu esa butun bozorni o'z ortidan pastga tortmoqda.

Texnologik qulash: Apple, Nvidia va Tesla bosim ostida

S&P 500 texnologiya sektori dushanba kuni 4,3% ga tushib ketdi, bu so'nggi oylardagi eng katta pasayishlardan biri. Apple va Nvidia taxminan 5% yo'qotdi, Tesla esa sotuvlarning markazida bo'lib, aksiyalari 15% ga qulab tushdi, bu esa kompaniyaning bozor kapitallashuvi taxminan 125 milliard dollarga kamayishiga olib keldi.

Inqiroz faqat fond bozoriga ta'sir ko'rsatgani yo'q. Kriptovalyutalar ham jiddiy zarbaga uchradi, Bitcoin 5% ga tushib, xavfli aktivlardan umumiy chiqish tendensiyasini aks ettirdi.

Xavfsiz zonalarga o'tish

Umumiy pasayishlarga qaramay, iqtisodiyotning ayrim tarmoqlari nisbatan barqarorligini saqlab qoldi. Kommunal xizmatlar sektori (SPLRCU) 1% o'sishga erishdi, bu esa investorlarning an'anaviy xavfsiz aktivlarga o'tayotganini ko'rsatmoqda. AQSh davlat obligatsiyalariga talab ham oshdi, 10 yillik g'aznachilik obligatsiyalari rentabelligi 4,22% ga tushdi, chunki treyderlar ommaviy ravishda mablag'larini xavfsiz zonalarga yo'naltira boshladi.

Osiyo bosim ostida: investorlar yenaga o'tmoqda

Inqiroz Osiyo fond bozorlariga ham tarqaldi. Osiyo aksiyalari seshanba kuni keskin tushib ketdi va global sotuvlar tendensiyasini davom ettirdi. Investorlar savdo urushi kuchayib, AQSh iqtisodiy o'sishiga salbiy ta'sir ko'rsatishi va tanazzulga olib kelishidan jiddiy xavotirda.

Tahlika ortib borayotgan sari, bozorlar xavfsiz joylarni izlay boshladi. Yaponiya yenasi investorlar beqarorlikdan qochayotgan sharoitda asosiy kapital yo'nalishiga aylandi.

Tramp iqtisodiy o'tish jarayoni haqida ishora qildi, lekin "tanazzul" so'zini tilga olmadi

Qo'shimcha xavotirni Donald Trampning Fox News telekanaliga bergan intervyusidagi izohlari uyg'otdi. AQSh prezidenti birinchi marta iqtisodiyotda "o'tish jarayoni" haqida gapirdi, ammo uning savdo siyosati tanazzulni keltirib chiqarishi mumkinmi degan savolga to'g'ridan-to'g'ri javob bermadi.

Bunday ritorika bozorni yanada notinch qildi. Investorlar tariflar atrofidagi noaniqlik, o'sib borayotgan volatillik va likvidlikning pasayishi domino effektini keltirib chiqarib, global iqtisodiyotni inqirozga tortib ketishidan xavotirda.

Endi nima bo'ladi? Global bozorlarni yanada beqaror kunlar kutmoqda

Mutaxassislar kelgusi kunlarda barqarorlik alomatlari paydo bo'lmasa, bozor uzoq muddatli ayiq trendiga kirishi mumkinligini ogohlantirmoqda. Investorlar AQSh ma'muriyatining keyingi harakatlari, Federal zaxiraning javobi va Xitoy bilan savdo mojarosining rivojlanishiga diqqat bilan e'tibor qaratmoqda.

Yuqori noaniqlik fonida bozor yangi bosqich ostonasida turibdi, bu bosqichda har qanday bayonot va iqtisodiy ko'rsatkich navbatdagi qulashi uchun katalizator bo'lishi mumkin.

Xavfli aktivlar hujum ostida

Global bozorlar volatilligi ortib bormoqda. Donald Trampning so'nggi izohlari va tanazzul qo'rquvlari investorlarni xavfli aktivlardan chiqishga majbur qilmoqda, bu esa yangi sotuv to'lqiniga sabab bo'ldi. Bosim nafaqat aksiyalar bozoriga, balki AQSh dollariga ham tushdi, bu esa zaiflashib, obligatsiyalar rentabelligi pasayishda davom etmoqda.

Osiyo fond bozorlari qizil hududda

Moliyaviy bo'ron Osiyo bozorlarini ham larzaga soldi. Yaponiya Nikkei va Tayvan TWII sentabrdan beri eng past darajalariga tushdi, Avstraliyaning ASX 200 indeksi esa 0,8% ga pasayib, so'nggi yetti oy ichidagi eng past ko'rsatkichga yetdi.

Hatto bu yil kuchli o'sish ko'rsatgan Xitoy aksiyalari ham bosim ostida qoldi. CSI 300 indeksi 0,5% yo'qotdi, Xitoyning Gonkongdagi Hang Seng indeksi esa 1% ga pasaydi, bu esa investorlar orasida tobora ortib borayotgan pessimistik kayfiyatni aks ettiradi.

Bozor 4 trillion dollar yo'qotdi, ammo investorlar qo'llab-quvvatlash zonasini izlamoqda

Fond bozorlaridagi vahima bir oy ichida S&P 500 bozor kapitallashuvidan 4 trillion dollarni yo'qotishiga olib keldi, bu qulashing qanchalik katta ekanligini ko'rsatmoqda. Biroq, S&P va Nasdaq fyucherslarida barqarorlik belgilari paydo bo'la boshladi, ular Osiyodagi tonggi yo'qotishlarning bir qismini qoplab, Yevropa savdosi boshlanishidan oldin ijobiy hududga o'tdi.

Yevropa fond bozori fyucherslari ham shunga o'xshash dinamikani namoyon etib, mintaqada savdoning nisbatan barqaror ochilishini ko'rsatmoqda. Ammo tahlilchilar vaziyat nihoyatda nozik bo'lib qolayotganini ta'kidlamoqda va har qanday salbiy voqea yangi sotuv to'lqinini keltirib chiqarishi mumkinligini ogohlantirishmoqda.

Investitsiyachilar Trampning reaksiyasini kutmoqda

TD Securities strategiyasi Prashant Newnaha ko'plab investorlar agar fond bozori pasayishda davom etsa, Tramp o'z siyosatini qayta ko'rib chiqishga majbur bo'lishi mumkinligini kutayotganini ta'kidladi. Biroq hozircha Oq uy qattiq ritorikani saqlab qolmoqda, bu esa faqat noaniqlikni oshirmoqda.

Yapon yenasi kapital uchun asosiy boshpana bo'lib qolmoqda

Bozorlar notinch bo'lishi fonida investorlar faol ravishda kapitalni xavfsiz aktivlarga o'tkazmoqda. Yaponiya yenasi dollarga nisbatan besh oylik maksimumga yetib, 147,35 darajaga ko'tarildi, keyin esa qisman korreksiyalandi. Biroq 2025-yilda yena allaqachon dollarga nisbatan 7%ga oshdi, bu esa uni beqarorlik davrida asosiy xavfsiz aktivlardan biri sifatida tasdiqlaydi.

Vaziyat nihoyatda tarangligicha qolmoqda. Jahon bozorlarida yangi inqiroz xavfi mavjud, investorlar esa AQSh ma'muriyatining keyingi harakatlari va savdo urushining rivojlanishini diqqat bilan kuzatmoqda. Yaqin kunlarda asosiy katalizatorlar Federal zaxira tizimi vakillarining chiqishlari, makroiqtisodiy ma'lumotlar va Trampning bayonotlari bo'ladi.

Hozircha asosiy savollar ochiq qolmoqda: bu qisqa muddatli vahima yoki to'liq moliyaviy bo'ronning boshlanishimi?

Shveysariya franki va yena o'sishda davom etmoqda

Bozorning yuqori o'zgaruvchanligi fonida investorlar xavfsiz aktivlarni izlashda davom etmoqda, bu esa xavfsiz valyutalarning mustahkamlanishiga olib kelmoqda. Shveysariya franki uch oylik maksimumga yetib, seshanba kuni 0,8791 darajada qoldi. Frankga bo'lgan talab dollardan kapital chiqishi va AQSh iqtisodiy siyosatiga nisbatan ortib borayotgan xavotirlar bilan izohlanmoqda.

Shu bilan birga, AQSh valyutasini olti asosiy valyutaga nisbatan kuzatib boruvchi dollar indeksi to'rt oylik minimumga tushib ketdi. U yil boshidan beri 4%dan ko'proq yo'qotdi, bu esa investorlarning AQSh iqtisodiyotining barqarorligiga bo'lgan shubhalarini ko'rsatmoqda.

Tramp yo'nalishni o'zgartirmaydi: savdo siyosati bosim ostida

Birinchi prezidentlik davridan farqli o'laroq, bu safar iqtisodiy muammolar Donald Trampni savdo strategiyasini qayta ko'rib chiqishga majbur qilishi ehtimoldan yiroq. Capital.com katta moliyaviy bozorlar tahlilchisi Kayl Rodda prezident aksiyadorlik bozori va iqtisodiyot uchun salbiy oqibatlarga qaramay, orqaga qaytmoqchi emasligini ta'kidladi.

Bu shuni anglatadiki, investorlar uzoq muddatli beqarorlikka, davom etayotgan savdo mojarolariga va inqiroz xavfining oshishiga tayyor bo'lishi kerak.

Neft narxi barqaror, ammo talab shubha ostida

Jahon iqtisodiyotining sekinlashishi haqidagi xavotirlarga qaramay, neft narxlari nisbatan barqarorligicha qolmoqda. Investorlar yangi AQSh tariflari global energiya talabini pasaytirishi va neft bozoriga bosim o'tkazishi mumkinligidan xavotirda.

Shu bilan birga, OPEC+ mamlakatlari ishlab chiqarishni oshirishda davom etmoqda, bu esa ortiqcha ta'minot va narxlarning yanada pasayishiga olib kelishi mumkin.

Oltin rekord darajaga yaqinlashmoqda

Iqtisodiy noaniqlik fonida oltin mustahkamlanishda davom etmoqda va rekord darajaga yaqinlashmoqda. Seshanba kuni qimmatbaho metallning narxi bir unsiya uchun 2895,75 dollarga yetdi, bu esa o'tgan oygi maksimumdan bir necha dollar pastroq.

Investorlar oltinni asosiy xavfsiz aktiv sifatida ko'rib, uni zaiflashayotgan dollar va aksiyadorlik bozoridagi beqarorlik fonida sotib olmoqda. 2025-yil boshidan beri oltin 10%ga, o'tgan yili esa 27%ga oshdi.

Vaziyat nihoyatda keskinligicha qolmoqda. Investorlar Oq uy siyosati, Federal zaxira tizimi qarorlari va savdo mojarosi dinamikasini kuzatmoqda. Yaqin kunlarda yangi makroiqtisodiy ma'lumotlar va Trampning ehtimoliy izohlari bozorlarning kelajakdagi yo'nalishiga ta'sir ko'rsatishi mumkin. Biroq bitta narsa aniq: jahon iqtisodiyoti yangi beqarorlik bosqichiga kirgan, va investorlar yangi sharoitlarga moslashishga majbur bo'ladi.